اکسیدهای نیتروژن و کاربرد آنها

شرکت سپهر گاز کاویان: 02146835980 – 02146837072 – 09022734708

اکسیدهای نیتروژن گروهی از ترکیبات شیمیایی هستند که از نیتروژن و اکسیژن تشکیل شده‌اند. آنها در طبیعت و همچنین به عنوان محصول جانبی فعالیت‌های انسانی یافت می‌شوند.

انواع اکسیدهای نیتروژن

برخی از رایج‌ترین اکسیدهای نیتروژن عبارتند از:

1. مونوکسید نیتروژن یا نیتریک اکسید (NO): گازی بی رنگ و بی بو است که در مقادیر کم در اتمسفر یافت می‌شود.در بدن انسان به عنوان یک مولکول در بدن نقش‌های مهمی ایفا می‌کند از جمله گشاد کردن رگ‌های خونی و رساندن پیام بین سلول‌ها. با این حال، در غلظت‌های بالا سمی است.
2. دی‌اکسید نیتروژن (NO2): گازی قهوه‌ای رنگ با بوی تند و زننده است که یکی از اجزای اصلی مه دود است. این گاز می تواند باعث تحریک ریه ها و مشکلات تنفسی شود و همچنین در تشکیل باران اسیدی نقش دارد. یک آلاینده رایج هوا است که از احتراق سوخت‌های فسیلی و سایر منابع تولید می‌شود.
3. اکسید نیترو یا نیتروس اکساید (N2O): گازی بی‌رنگ و شیرین است که به عنوان پیشران در موتورهای موشکی و گاهی اوقات به عنوان ماده بیهوشی در جراحی و دندانپزشکی استفاده می‌شود. همچنین یک گاز گلخانه‌ای قدرتمند است.

منابع اکسیدهای نیتروژن

• احتراق موتورهای احتراقی، مانند موتورهای خودرو و نیروگاه‌ها
• استفاده از کودهای شیمیایی و کود حیوانی می‌تواند منجر به انتشار NOx به هوا شود.
• برخی از فرآیندهای صنعتی، مانند تولید اسید نیتریک، NOx تولید می‌کنند.
• منابع طبیعی، مانند آتشفشان‌ها و رعد و برق

کاربردهای اکسیدهای نیتروژن

مهمترین کاربردهای این ترکیبات عبارتند از:

1. پزشکی:

• بیهوشی: اکسید نیتروژن، که به گاز خنده‌آور نیز معروف است، به عنوان یک داروی بیهوشی ملایم برای ایجاد آرامش و کاهش درد در حین عمل جراحی یا سایر اقدامات پزشکی استفاده می‌شود.
• درمان بیماری‌های قلبی: NO در داروهایی برای درمان آنژین صدری و نارسایی قلبی استفاده می‌شود. NO به گشاد شدن رگ‌های خونی و افزایش جریان خون به قلب کمک می‌کند.

2. صنعتی:

• تولید مواد شیمیایی: NOx در تولید اسید نیتریک، که ماده اولیه بسیاری از مواد شیمیایی دیگر است، استفاده می‌شود.
• تولید مواد غذایی: از NO2 برای حفظ گوشت و فرآورده‌های گوشتی استفاده می‌شود.
• تصفیه آب: NOx برای حذف آلاینده‌ها از آب آشامیدنی و فاضلاب استفاده می‌شود.
• پیشرانه موشک: NO2 به عنوان اکسید کننده در برخی از موتورهای موشکی استفاده می‌شود.

3. کشاورزی:

• کود: NOx به عنوان کود برای افزایش رشد گیاهان استفاده می‌شود.

4. سایر موارد:

• کیسه‌های هوا: NO2 در کیسه‌های هوا خودرو استفاده می‌شود تا در هنگام تصادف کیسه هوا را باد کند.
• صنعت غذایی: از NO2 به عنوان پیشرانه در خامه فرمی و سایر اسپری‌های خوراکی استفاده می‌شود.
• صنعت سرگرمی: از NO2 در برخی از جلوه‌های ویژه، مانند مه یا دود استفاده می‌شود.

اثرات زیست محیطی اکسیدهای نیتروژن

• باران اسیدی: دی اکسید نیتروژن و سایر اکسیدهای نیتروژن می توانند با آب و اکسیژن در جو واکنش داده و اسید نیتریک و اسید نیتروز تشکیل دهند. این اسیدها می توانند باران اسیدی را تشکیل دهند که به جنگل ها، اکوسیستم های آبی و سازه ها آسیب می رساند.
• اوزون سطح زمین: مونوکسید نیتروژن می تواند با سایر آلاینده های هوا واکنش داده و اوزون سطح زمین را تشکیل دهد. اوزون یک گاز مضر است که می تواند باعث مشکلات تنفسی، بیماری های قلبی و سایر مشکلات سلامتی شود.
• گرم شدن کره زمین: اکسید نیتروژن گازهای گلخانه ای هستند که می توانند گرمای خورشید را به دام انداخته و باعث گرم شدن کره زمین شوند.

اثرات سلامتی اکسیدهای نیتروژن

• مشکلات تنفسی: دی اکسید نیتروژن می تواند باعث تحریک ریه ها و مجاری تنفسی شود و منجر به مشکلاتی مانند آسم، برونشیت و ذات الریه شود.
• بیماری های قلبی: دی اکسید نیتروژن می تواند به رگ های خونی آسیب برساند و خطر ابتلا به بیماری های قلبی مانند سکته مغزی و حمله قلبی را افزایش دهد.
• مشکلات تولید مثل: قرار گرفتن در معرض دی اکسید نیتروژن می تواند بر باروری هم در مردان و هم در زنان تأثیر بگذارد.
• سرطان: برخی از مطالعات نشان داده اند که قرار گرفتن در معرض طولانی مدت اکسیدهای نیتروژن ممکن است خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان را افزایش دهد.

کاهش انتشار اکسیدهای نیتروژن

اقدامات متعددی می توان برای کاهش انتشار اکسیدهای نیتروژن انجام داد، از جمله:

1. کاهش وابستگی به سوخت های فسیلی: سوزاندن سوخت های فسیلی منبع اصلی انتشار اکسیدهای نیتروژن است. گذار به منابع انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی می تواند به کاهش انتشار این آلاینده ها کمک کند.
2. کنترل آلودگی خودرو: وسایل نقلیه موتوری یکی دیگر از منابع اصلی اکسیدهای نیتروژن هستند. استانداردهای سختگیرانه تر برای انتشار خودرو و ارتقای فناوری های کنترل آلاینده می تواند به کاهش انتشار این آلاینده ها کمک کند.
3. کنترل انتشارات صنعتی: نیروگاه ها و سایر تاسیسات صنعتی منابع عمده انتشار اکسیدهای نیتروژن هستند. استفاده از فناوری های کنترل انتشار و وضع مقررات سختگیرانه تر برای انتشارات صنعتی می تواند به کاهش این آلاینده ها کمک کند.
4. بهبود کارایی احتراق: می توان با استفاده از فناوری های جدیدتر و نگهداری منظم تجهیزات، انتشار NOX را از منابع صنعتی و کشاورزی کاهش داد.

خطرات و ایمنی اکسیدهای نیتروژن

خطرات عمومی اکسیدهای نیتروژن

خطرات مرتبط با اکسیدهای نیتروژن بسته به نوع اکسید نیتروژن، میزان مواجهه و مدت زمان مواجهه متفاوت است. خطرات عمومی عبارتند از:

• مشکلات تنفسی: استنشاق اکسیدهای نیتروژن می تواند باعث تحریک ریه، سرفه، تنگی نفس و درد قفسه سینه شود. در موارد شدید، قرار گرفتن در معرض اکسیدهای نیتروژن می تواند منجر به ادم ریوی (تورم ریه ها) و مرگ شود.
• مشکلات قلبی عروقی: NO2 می تواند با افزایش فشار خون و کاهش جریان خون به قلب و سایر اندام ها، مشکلات قلبی عروقی را تشدید کند.
• آسیب به ریه: قرار گرفتن در معرض طولانی مدت NO2 می تواند منجر به برونشیت مزمن و آمفیزم شود.
• مشکلات سیستم عصبی: مسمومیت با NO2 می تواند باعث سردرد، سرگیجه، ضعف، تشنج و حتی کما شود.
• مرگ: قرار گرفتن در معرض مقادیر زیاد هر یک از اکسیدهای نیتروژن می تواند کشنده باشد.

اقدامات احتیاطی ایمنی

برای کاهش خطر ابتلا به عوارض سلامتی مرتبط با اکسیدهای نیتروژن، اقدامات احتیاطی زیر را دنبال کنید:

• مواجهه را محدود کنید: تا حد ممکن از قرار گرفتن در معرض اکسیدهای نیتروژن خودداری کنید. این شامل استفاده از تهویه مناسب در هنگام استفاده از محصولات حاوی اکسیدهای نیتروژن و اجتناب از مناطقی است که آلودگی NO2 بالا است.
• از تجهیزات حفاظتی استفاده کنید: هنگام کار با اکسیدهای نیتروژن، از تجهیزات حفاظتی مناسب مانند دستکش، عینک و ماسک تنفسی استفاده کنید.
• مراقب علائم باشید: از علائم مسمومیت با اکسید نیتروژن مانند مشکلات تنفسی، درد قفسه سینه، سردرد و سرگیجه آگاه باشید. اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، فوراً به دنبال کمک پزشکی باشید.

جهت اطلاع از قیمت و خرید گازهای خالص و ترکیبی انواع اکسیدهای نیتروژن، با شرکت سپهر گاز کاویان – دارنده گواهینامه ISO17025، آزمایشگاه مرجع اداره استاندارد، مجهز به آزمایشگاه کالیبراسیون و آزمایشگاه آزمون – تماس حاصل فرمایید: 02146835980 – 02146837072 – 09022734708