گاز طبی به چه گازی گفته میشود | فروش گاز طبی

مشخصات کلی گازهای طبی

نظر به اهمیت موضوع و گستردگی استفاده از گازهای طبی در درمان و با توجه به اینکه گاه و بیگاه در بعضی از مراکز درمانی کشور با یک اشتباه ساده در نحوه استفاده ، بی توجهی به خلوص و ناخالصی گازها ، عدم استفاده از اتصالات مناسب ، بی دقتی در رنگ آمیزی و انجام ندادن آزمونهای دوره‌ای سیلندرها ، اهمیت ندادن به نکات ایمنی و کیفی اتاق مرکزی گازها و همچنین فراموشی موضوع مهمی چون آموزش پرسنل مرتبط با این امور ، زندگی یک یا چند بیمار به خطر افتاده و اتفاقات ناگوار آشکار و پنهانی به وقوع می پیوندد .

لذا ضرورت ایجاب می نماید که در بکارگیری ضوابط و دستورالعملهای استاندارد در این زمینه دقت خاص بعمل آید . امید است شرایط به گونه ای برنامه ریزی شود تا در بکارگیری گازهای طبی خطری متوجه افراد نگردد.

گازهای طبی

گاز طبی شامل کلیه گازهای بیهوشی ، گاز اکسیژن ، دی اکسید کربن و هوای فشرده (هوای خشک)می باشد که در این دستورالعمل به دلیل گستردگی موضوع فقط به گازهای NO2 , O2 , CO2 و هوای فشرده اشاره می شود . ضمن اینکه اختصارا“ به سیستم خلاء نیز اشاره شده است .

دی اکسید کربنCO2

غلظت این گاز در مصارف طبی باید 99 % باشد و میزان غلطت گاز منواکسید کربن در آن نباید از PPM 10 تجاوز کند چون در غلظتهای بیشتر اگر در مجاورت سلولهای پوششی ریه قرار گیرد ایجاد مسمومیت و خفگی می کند در ضمن وجود این گاز با غلظت بالا در لقاح مصنوعی ( IVF ) و ایجاد فضایی با حجم بیشتر از طبیعی ( پر از گاز ) الزامی می باشد زیرا این فرآیند فقط در محیط غنی شده از CO2 قابل انجام است .

اکسید نیتروژن N20

این گاز در اعمال بیهوشی استفاده می شود . استنشاق این گاز با مخلوط اکسیژن باعث بیهوشی می گردد و درجه خلوص آن باید حداقل 99 % باشد . از ناخالصیهای موجود در این گاز میتوان به منواکسید کربن و اکسیدهای بالاتر نیتروژن خصوصا“ NO2 اشاره نمود این اکسیدها در غلظت های بیش از VPM 50 رفلکس تنفسی را از بین برده ، باعث گرفتگی حنجره ، سیانور و بالاخره مرگ می شود .

مورد استفاده دیگر این گاز در اعمال فریز داخل رحمی ( کرایو ) می باشد. در این عمل سرپایی ، گاز اکسید نیتروژن از خلال یک منفذ بسیار کوچک عبور می کند و به دلیل افت فشار ناگهانی از محیط حرارت گرفته و باعث منجمد شدن بافت رحمی می گردد. به دلیل استفاده همزمان از این گاز و اکسیژن در بیهوشی و با توجه به مقدار جریان هر دو گاز در واحد زمان ، باید از غلظت مناسب و استاندارد این گاز مطمئن بود .

کاهش غلظت N2O

در بیهوشی ها باعث می شود که سرعت عمل گاز پایین آمده و بیهوشی در مدت طولانی تری حاصل گردد و همچنین در کرایو ، درجه انجماد پایین آمده و به دلیل طولانی تر شدن عمل ، بیمار بی طاقت شده و اعتراض بدون کلام خود را با بی تابی و برافروختگی چهره بیان می دارد .
مطالعات انجام شده حاکی است میزان تماس طولانی و مستقیم با N2O و ایجاد حالاتی چون سقط مکرر جنین ، آسیب به اعضای تناسلی زنان و بیماری MS ارتباط وجود دارد . در استاندارد COSHH کشور انگلستان حداکثر تماس مجاز با این گاز در هشت ساعت کاری برای هر فرد PPM 100 ذکر شده است .

اثرات دارویی
اکسید نیتروژن سریعا“ توسط آلوئولهای ریه جذب می شود . 100 میلی لیتر خون حدود 45 میلی لیتر N2O را توسط پلاسما حمل می کند. این گاز با هموگلوبین حمل نشده و در هیچ واکنش شیمیایی در بدن دخالت نمی‌کند .

دو فاکتور اصلی که در ایجاد بیهوشی توسط N2O دخالت دارند ، عبارتند از :
1 ـ حلالیت بیشتر N2O در پلاسما و حمل بیشترN2O به جای اکسیژن
2 ـ جایگزینی و تجمع N2O در سلولهای مغزی به جای اکسیژن

مشخصات فنی گازهای طبی

استاندارد ملی ایران 10766

کیفیت اکسیژن و اجزا دستگاه

Oxygen Pressure: 400 + 100 K Pa (4 bar + 1bar)

%90 x 400 < Oxygen Pressure < %110 x 500

bar 3.6 < Oxygen Pressure < 5.5 bar

ناخالصی های گاز اکسیژن

•خلوص اکسیژن حداقل 90%

•مونواكسيد كربن 5 PPM CO

•اكسيد در كربن 300 PPM CO2

•هيدروكربورها 5 PPM

•رطوبت C °40 –

•ذرات غبار m3/ µg 0.5

واحدهاي اندازه گيري حجم گاز اکسيژن

AMCA- Air Movement and Control Association International

IUPAC -International Union of Pure and Applied Chemistry

NIST- National Institute of Standard and Technology

•کلمه نرمال Normal یا N معمولا در سیستمهای متریک استفاده می شود و معنای آن شرایط صفر درجه سیلسیوس (0 oC) و فشار یک اتمسفر است.

•برای تبدیل لیتر یا دسی متر مکعب فقط کافی است واحد متر مکعب را در 1000 ضرب و بر 60 تقسیم نماییم. زیرا لیتر و متر از یک استاندارد تبعیت می کنند.

17 NM3/hr = 17 x 1000 / 60 = 283.3 lit/min

1 NM3/hr (0 oC, 1atm) = 0.0263 SCFH( 20 oC, 1 atm)

1 M3/hr (20 oC, 1atm) = 0.0283 SCFH( 20 oC, 1 atm)

هوای فشرده AIR

•موارد استفاده هوا طبی در بیمارستانها:

–به عنوان جایگزین هوای اطرافمان وقتی که امکان وجود ناخالصیها مانند دود، اکسید های نیتروژن و سایر بخارات و گازها است

–در دستگاه‌های بیهوشی جهت ترکیب با داروهای بیهوشی

–بعنوان نیروی محرک تجهیزات پنوماتیکی

–در ونتیلاتورها و انکوباتورها برای تامین جریان هوای عاری از آلودگی و قابل کنترل

• هوای طبی در بیمارستان در کلیه بخشهای ویژه مانندICU, CCU, NICU PICU و اتاقهای عمل مورد استفاده قرار می گیرد.

الزامات استاندارد 11636 ایران هوای طبی

•میزان کل روغن کمتر از 0/1 میلی گرم بر مترمکعب

•میزان رطوبت یا نقطه شبنم هوای خروجی کمتر از (44-) درجه سانتیگراد یا کمتر از 67 میلی لیتر بر مترمکعب

•میزان ذرات آلاینده مجاز(براساس استاندارد ISO 8573))

الف- ذرات از قطر 1/0 الی 5/0 میکرون حداکثر 100 عدد

ب- ذرات از قطر 5/0 الی 1 میکرون حداکثر 1 عدد

ج-ذرات از قطر 1 الی 5 میکرون اصلاً‌ نباید وجود داشته باشد

•میزان منواکسید کربن کمتر از 5 میلی‌لیتر بر مترمکعب

•میزان دی اکسید کربن کمتر از 500 میلی لیتر بر مترمکعب

•میزان (NO +NO2) کمتر از 2 میلی لیتر بر مترمکعب

•میزانSO2 کمتر از 1 میلی لیتر بر مترمکعب

سیستم خلاء

مشخصات ایمنی گازهای طبی

در حال حاضر در تمامی بیمارستان‌های سراسر کشور از سیستم سانترال گازهای طبی استفاده می شود. این گازها عبارت از اکسیژن، گازهای بیهوشی، ساکشن مرکزی و هوای فشرده هستند که به صورت مستقیم در تمامی بخش های بیمارستان مورد استفاده قرار می گیرند. به موارد استفاده از این گازها می توان در بخش های ویژه نظیر: ICU, CCU, NICU, PICU, ICU OH و همچنین اتاقهای عمل اشاره کرد ، علاوه بر استفاده مستقیم بخش های بستری از برخی از این گازها مانند اکسیژن، دستگاه هایی مانند ونتیلاتور، ماشین بیهوشی ، ایر دریل و… از سایر گازها به صورت سانترال بهره می‌برند.

اگرچه با توجه به اهمیت استفاده از گازهای طبی در بسیاری از بیمارستان های سراسر کشور دستگاه‌های مولد گاز طبی به عنوان جایگزین سیستم‌های سنتی اکسیژن رسانی تعبیه شده‌اند اما متاسفانه در حال حاضر بیمارستانها نظارت کاملی بر نحوه عملکرد سیستم سانترال گازهای طبی ندارند. بدین مفهوم که عموما از مدار خارج شدن و عملکرد نادرست دستگاه‌ها و سیستم های مستقر در این بخش به صورت پیوسته مانیتور نمی‌شود و عمدتا پس از گذشت زمان طولانی ( در حدود بیست دقیقه ) مدیریت بیمارستان از طریق اعلام موجود در بخش‌ها متوجه موضوع می شود. از سوی دیگر معمولا انتقال سیستم های اصلی به سیستم پشتیبان ( رزرو ) به صورت دستی انجام می شود.

بنابراین بیماران متصل به دستگاه‌های کمک تنفسی ، بیماران مستقر در اتاق عمل دچار مشکل می شوند. بنابراین به نظر می رسد آشنایی کادر فنی ، مدیریت و پرسنل درمانی بیمارستان با مقوله گازهای طبی می تواند در روند بهبود وضعیت این سیستم ها کارساز باشد. در این مقاله با توجه به استاندارد سیستم مذکور به مقوله مدیریت و تروتکنولوژی مهندسی در ارتباط با گازهای طبی پرداخته شده و نکات مهم آن گوشزد میشود.

مشکلات گزارش شده

سیستم سانترال گازهای طبی بیمارستانی به دلیل ارتباط مستقیم با سلامتی بیمار از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

مشکلات موجود در این سیستم ها عمدتا به صورت تخریب سیستم گازرسانی به دلیل استفاده از مواد ناسازگار با سیستم، محدودیت جریان گاز به دلیل ایجاد موانع در مسیر گازرسانی، آلودگی فیزیکی گاز به دلیل وجود براده های حاصل از لوله کشی و مواد ناشی از احداث بناهای ساختاری، رطوبت و میکروارگانیسم ها، آلودگی شیمیایی گاز ، وجود نشتی در سیستم گاز رسانی، عدم فیلتراسیون مناسب،

آلودگی های صوتی ناشی از عدم استفاده از دمپر صوت، ناکافی بودن فشار کارکرد، اتصال نادرست گاز به بیمار به دلیل عدم توجه به استانداردهای نشانه گذاری، عدم حصول خلوص مناسب گاز، گرفتگی اوتلت خروجی خلا به دلیل عدم کارآیی سیستم خلا و نفوذ مایعات و ترشحات ساکشن به سیستم، خوردگی و شکستگی آداپتور اتصالی به خروجی کنسول (outlet) ، عدم کارایی سیستم آلارمینگ در بخش ها،

عدم وجود آلارمینگ مرکزی ، کارکرد غیر موثر سیستم های پشتیبان، عدم وجود کنترل بر روی دستگاه های مولد مرکزی و عدم وجود سیستم آشکارساز انتقال خط اصلی به سیستم پشتیبان گزارش شده است.Shorten with AI

از آنجا که پرداختن به تمامی موضوعات مطرحه و راه حل بررسی و آزمون آنها به عنوان عامل پیشگیری قبل از وقوع در این مجال نمی گنجد

در زیر به برخی از آزمون ها و روش های تست که دارای اولویت بیشتری هستند پرداخته شده است.

کارآیی سیستم هشدار

در حال حاضر کنترل سیستم های مولد در گازهای طبی سانترال محدود به کنترل انسانی است و هیچگونه کنترل خاص بر روی آن اعمال نمی شود. از سوی دیگر کنترل موجود بر سیستم سانترال تنها در ورودی بخش ها و دارای سیستم بسیار ساده و ابتدایی تشکیل شده از یک switch pressure است. این سیستم کنترلی عمدتا مورد توجه قرار نمی گیرد و یا در کارایی آن تردید وجود دارد.

بر اساس استانداردهای ملی و بین المللی سیستم های هشدار و آلارمینگ در سیستم گاز رسانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و بر این اساس استفاده از نسل های قدیمی آلارمینگ در بسیاری از کشورها منسوخ شده است.Shorten with AI

سیستم های پیشرفته آلارمینگ گازهای طبی از مدول ( Module )، یونیت کنترل مرکزی ( Main Control Unit ) و سیســـتم مدیریت گــــازهای طـــبــی ( Medical Gas Management System) تشکیل شده است. مدول قطعه ای از سیستم است که با سنسورهای فشاری متصل به دستگاه در ارتباط بوده و قابلیت کنترل و مانیتورینگ تک تک المان های گازهای طبی ( هوای فشرده، اکسیژن مرکزی، کپسول های رزرو اکسیژن، گازهای بیهوشی، خلا سانترال و …. ) را بر عهده دارد. Shorten with AI

قابلیت کنترل سیستم در مجموعه بر اساس دیدگاه بیمارستان در محدوده فشار کارکرد قابل تنظیم است و در صورت عملکرد نادرست می توان عملیات تغییر خط مرکزی و اعلان هشدارهای مورد نیاز را بلافاصله یا با زمان تاخیر مورد نظر اعمال کرد.Shorten with AI

اگرچه سیستم های آلارمینگ پیشرفته قابلیت مانیتورینگ، کنترل و اعلام هشدارهای اولیه را برای محدوده فشار کاری مورد نظر بیمارستان فراهم می آورد اما به صورت پیش فرض وجود بیش از بیست درصد واریانس در فشار را به عنوان عیب در نظر گرفته و نسبت به اعمال تغییرات مورد نظر به صورت خودکار اقدام خواهد کرد.

یونیت کنترل مرکزی است و به عنوان مغز متفکر سیستم ارتباط بین مدولها و سیستم آلارم را برقرار می کند. بخشی از سیستم است که علاوه بر اعلام وضعیت کارکرد گاز طبی بیمارستان این امکان را فراهم می آورد تا بنا به نیاز بیمارستان آلارم به بی سیم مسئول کنترل و یا خط تلفن مستقل مرتبط شده و به صورت خودکار وجود خطا در سیستم را گزارش دهد. بخشی از سیستم مدیریت گازهای طبی در مرکز پیجینگ بیمارستان نصب می شود تا علاوه بر انتقال آلارم به خط مورد نظر، امکان وارد عمل شدن کادر فنی بیمارستان را در اسرع وقت ایجاد کند.

هشدارها به صورت طبیعی به وسیله اندیکاتورهای سبز ( عملکرد طبیعی ) و قرمز ( عملکرد نادرست ) تعبیه شده است. با این وجود امکان ایجاد مکانیزم های هشدار خاص ( آلارم و….. ) وجود دارد.

علاوه بر امکانات ارائه شده، قابلیت دیگر سیستم های پیشرفته آلارمینگ ، امکان هشدار هنگام قطع برق هر یک از اجزا گازهای طبی یا از مدار خارج شدن هر یک از آنها می باشد. از سوی دیگر در چنین مواقعی امکان انتقال خط اکسیژن از سیستم سانترال به رزرو به صورت خودکار فراهم می شود. قابلیت های متعدد این سیستم ها به شرح زیر قابل اساره است:

• کنترل یکایک اجزا و المانهای سیستم گاز طبی شامل مانیتورینگ، کنترل و اعلان خطر.

• امكان انتقال پيام خرابي به 24 شماره تلفن داخلي و خارجي به صورت گويا و قابل تفكيك با نوع اشكال به وجود آمده.

• امكان تعیين خلوص با استفاده از اطلاعات دستگاه اكسيژن ساز يا به صورت مستقل.

• امکان بررسی و اعلام هشدار در خصوص افزایش و کاهش پارامترهای مانیتورینگ.

• امکان تعریف حدود مجاز پارامترهای مورد اندازه گیری.

• امکان تعریف حدود مجاز هشدار و آلارم های مرتبط.

• قابلیت اطمینان کارکرد سیستم با توجه به کالیبره بودن اجزا و قابلیت ردیابی کالیبراتورهای خط تولید.

• قابلیت انتقال آلارم و هشدار به خطوط بی سیم و تلفن اضطراری.

• ایجاد سیستم انتقال خط اکسیژن سانترال به خط رزرو در صورت بروز نقص در سیستم اصلی.

• وجود اعلان هشدار جهت از مدار خارج شدن تجهیزات الکتریکی سیستم مرکزی و یا قطع برق.

• وجود مکانیزم خود تشخیصی (Self Diagnosis ) در سیستم جهت راحتی تعمیرات ( Trouble Shooting ).

• استفاده از آلارم های نوری ( LED ) با طول عمر بالا به منظور ایجاد مکانیزم کارکرد بیست و چهار ساعته.

اهمیت استفاده از سیستم های آلارمینگ پیشرفته

1 – در حال حاضر کنترل سیستم های مولد در گازهای طبی سانترال محدود به کنترل انسانی است و هیچگونه کنترل خاص بر روی آن اعمال نمی شود.

2 – کنترل موجود بر سیستم سانترال تنها در ورودی بخش ها و دارای سیستم بسیار ساده و ابتدایی تشکیل شده از یک سوئیچ فشار است. این سیستم کنترلی عمدتا مورد توجه قرار نمی گیرد یا در کارایی آن تردید وجود دارد.

3 – انتقال خطوط اصلی به رزرو به صورت دستی انجام می شود یا در مراکزی که با استفاده از شیر برقی این انتقال به صورت خودکار انجام می شود ، انجام این عمل به اطلاع رسانده نمی شود. بنابراین همواره این امکان وجود دارد که با ایجاد مشکل در سیستم سانترال و انتقال به خط رزرو زمانی سیستم سانترال بیمارستان دچار مشکل شود که حتی کپسول های رزرو نیز تحلیه شده باشند.

4 – کنترل گازهای طبی برای بخش های ویژه و اتاق عمل از اهمیت خاصی برخوردار است و با جان بیمار سرو کار دارد.

5 – در هیچ سیستم کنترلی پارامترهای الکتریکی دستگاه کنترل نمی شود. بنابراین خارج شدن سیستم هایی نظیر درایر از مدار نمی تواند مشخص شود. زمانی این عیب مشخص می شود که فیلتر دستگاه های ونتیلاتور و بیهوشی مرطوب می شوند. با مرطوب شدن سیستم لوله کشی انتقال گاز ، فیلتر ماشین بیهوشی ، فیلتر ونتیلاتور، ولوهای ورودی ماشین بیهوشی و ونتیلاتور هزینه تعمیر بسیار زیادی به مراکز درمانی اعمال می شود که در مواقعی غیر قابل جبران خواهد بود.

استاندارد مربوطه گاز طبی

استاندارد تفکیک گاز و دوام نشانه گذاری
بر اساس استانداردهای معتبر ملی و بین المللی تفکیک گاز به منظور حصول اطمینان از انتقال گاز صحیح و مشخص به بیمار ضروری بوده و جداسازی آن بر اساس حروف و رنگ بندی انجام می شود. نشانه گذاری ها باید دارای دوام ، رنگ بندی متفاوت و با نشانه مخصوص هر گازانجام شود. ارتفاع حروف نشانه حداقل باید mm 5/2 باشد.

به منظور بررسی دوام رنگ بندی و نشانه گذاری، بایستی محل آزمون با دست و بدون فشار اضافه به مدت 15 ثانیه با پارچه آغشته به آب مقطر، سپس به مدت 15 ثانیه با پارچه آغشته به الکل متیلیک و در انتها به مدت 15 ثانیه با پارچه آغشته به ایزوپروپانول مالش داده شود. دوام رنگ در انتهای آزمایش به صورت دیداری بررسی می شود. این آزمون در دمای محیط انجام می شود.

تجهیزات مورد نیاز جهت تست و بررسی گازهای طبی

• دستگاه اندازه گیری خلوص اکسیژن، سنسور این دستگاه نباید به گاز نیتروس اکساید حساس باشد.

• دستگاه اندازه گیری فشار با قابلیت کارکرد در محدوده psi 1- تا psi 400 و با قابلیت انتخاب واحد اندازه گیری.

• فلومتر با قابلیت اندازه گیری فلو از صفر تا L/min 250، دقت شود که فلومتر برای گاز مورد استفاده کالیبره شده باشد یا دارای منحنی کالیبراسیون برای تصحیح مقادیر اندازه گیری باشد . در صورت عدم وجود معیارهای فوق، از معادله
Corrected flow = Indicated flow × ( Density design gas / Density test gas )½جهت تصحیح مقدار اندازه گیری استفاده شود.

• آداپتورهای مخصوص هر گاز به منظور امکان نصب وسایل آزمون به خروجی ها.

اندازه گیری نشتی سیستم گازرسانی

به منظور آزمون بررسی میزان نشتی باید فشار در خروجی دستگاه های مولد، ورودی بخش و خروجی گاز طبی سانترال در بخش مورد نظر به صورت همزمان اندازه گیری و مقایسه شود. برای تست اولیه نشتی می توان تمامی اتصالات دستگاه ها را از کنسول های گاز طبی جدا کرد ، فشار ورودی بخش را با استفاده از شیر ورودی در ماکزیمم قرار داد و میزان فشار را از روی گیج فشار نصب شده در وردوی بخش اندازه گیری کرد با گذشت زمانی معادل بیست و چهار ساعت مجددا فشار را با استفاده از گیج بررسی کرد. میزان افت فشار احتمالی به مفهوم وجود نشتی در سیستم است.

1-استاندارد ملی ایران به شماره 1-6748 ، واحد های پایانه سیستم های لوله کشی گاز طبی.

2 – استاندارد ملی ایران به شماره 7112 ، پایشگرهای اکسیژن جهت پایش مخلوط گاز تنفسی بیمار.

3 – استاندارد ملی ایران به شماره 8012 ، ارگونومی سیستم اعلام خطر شنیداری و دیداری و سیگنالهای اطلاعاتی، طراحی و آزمون.

4 – استاندارد ملی ایران به شماره 8011 ، ارگونومی سیستم اعلام خطر شنیداری و دیداری و سیگنالهای اطلاعاتی، مقررات ایمنی.

5 – استاندارد ملی ایران به شماره 304 ، گاز طبی برای مصارف پزشکی، نشانه گذاری.

6 – استاندارد ملی ایران به شماره 3240 ، گاز اکسیژن طبی – ویژگیها وروش های آزمون.

7 – استاندارد ملی ایران به شماره 1-1-4999 ، سیستم های هشدار دهنده- مقررات عمومی

8 – استاندارد ملی ایران به شماره 2-1-4999 ، سیستم های هشدار دهنده- روش های آزمون معیار عملکرد.

9 – استاندارد ملی ایران به شماره 4-1-4999 ، سیستم های هشدار دهنده- کد عملی.

10 – استاندارد ملی ایران به شماره 1-5-4999 ، سیستم های هشدار دهنده- مقررات عمومی برای سیستم ها.

11 – استاندارد ملی ایران به شماره 1-5-4999 ، سیستم های هشدار دهنده- مقررات عمومی برای تجهیزات.

12- استاندارد ملی ایران به شماره 4-5-4999 ، سیستم های هشدار دهنده- سیستم های انتقال هشدار با استفاده از مسیرهای اختصاصی انتقال هشدار.

13 – استاندارد ملی ایران به شماره 6-5-4999 ، سیستم های هشدار دهنده- مقرراتی برای سیستم های ارتباط صوتی با استفاده از شبکه تلفن.