شرکت سپهر گاز کاویان؛ آزمایشگاه مرجع اداره استاندارد ، دارنده گواهینامه ایزو 17025 از مرکز ملی تایید صلاحیت ایران: 02146835980 – 02146837072 – 09022734708
نئون یک عنصر شیمیایی با نماد Ne و عدد اتمی 10 است. این گاز بیرنگ، بیبو و بیطعم در گروه گازهای نجیب جدول تناوبی، بین هلیوم و آرگون، قرار دارد. Ne در طبیعت به صورت گاز بیرنگی موجود است و تخلیه الکتریکی در آن، نوری به رنگ قرمز مایل به نارنجی تولید میکند. همین ویژگی باعث شده که لامپهای نئون در تابلوهای تبلیغاتی و تزئینی بسیار محبوب شوند.
خواص فیزیکی
- گاز بیرنگ، بیبو و بیمزه: نئون در حالت گازی کاملاً بیرنگ و بیبو است و هیچ طعمی ندارد.
- چگالی کم: چگالی Neon بسیار کم است و حدوداً یک پنجم چگالی هوا میباشد.
- هدایت حرارتی کم: Ne هدایت حرارتی بسیار کمی دارد که آن را به یک عایق حرارتی خوب تبدیل میکند.
- درخشندگی در تخلیه الکتریکی: یکی از ویژگیهای بارز Neon، درخشندگی آن در تخلیه الکتریکی است. هنگامی که جریان الکتریکی از میان گاز Ne عبور میکند، نوری به رنگ نارنجی مایل به قرمز تولید میشود. این خاصیت نئون در لامپهای نئونی و تابلوهای تبلیغاتی مورد استفاده قرار میگیرد.
- نقطه جوش و ذوب پایین: Ne نقطه جوش و ذوب بسیار پایینی دارد که نشاندهنده نیروهای بین مولکولی ضعیف در این گاز است.
خواص شیمیایی
- بی اثر بودن: Neon به دلیل داشتن لایه ظرفیت کامل الکترون، بسیار پایدار است و تمایلی به تشکیل پیوند شیمیایی با سایر عناصر ندارد. به همین دلیل، نئون یک گاز بی اثر محسوب میشود.
- غیر سمی بودن: Ne یک گاز غیر سمی است و تنفس آن در مقادیر کم خطری ندارد.
- پایداری در برابر حرارت و واکنشهای شیمیایی: Neon در برابر حرارت و واکنشهای شیمیایی بسیار پایدار است و به راحتی تجزیه نمیشود.
ویژگیهای نئون
- گاز نجیب و بیاثر: Ne یکی از گازهای نجیب است که به دلیل داشتن لایه الکترونی کامل، بسیار پایدار و کمفعال است.
- سبکترین گاز نجیب: نئون سبکترین گاز نجیب پس از هلیوم است.
- گاز بیرنگ و بیبو: Ne در حالت عادی گازی بیرنگ و بیبو است.
- درخشش در اثر تخلیه الکتریکی: هنگامی که جریان الکتریکی از گاز Vعبور کند، این گاز یونیزه شده و نوری به رنگ قرمز مایل به نارنجی از خود ساطع میکند.
- وجود در هوا: Neon به مقدار بسیار کم در هوا وجود دارد.
کاربردهای Ne
- لامپهای نئونی: از مهمترین کاربردهای Neon میتوان به ساخت لامپهای نئونی اشاره کرد. این لامپها در تابلوهای تبلیغاتی، لامپهای نشانگر و سایر کاربردهای روشنایی مورد استفاده قرار میگیرند. نور قرمز مایل به نارنجی این لامپها بسیار جذاب و چشمنواز است.
- لامپهای فلورسنت: نئون در لامپهای فلورسنت برای ایجاد تخلیه الکتریکی و تولید نور استفاده میشود.
- لیزرهای نئون: لیزرهای نئون در طیفسنجی، جراحی و سایر کاربردهای علمی و صنعتی مورد استفاده قرار میگیرند.
- اشکال تزئینی: از Neon برای ساخت اشکال تزئینی، طرحهای نورانی در دکوراسیون داخلی و نورپردازی در ساختمانها و فضاهای عمومی استفاده میشود.
- خنککننده: به دلیل هدایت حرارتی کم، Ne به عنوان یک خنککننده در برخی از تجهیزات الکترونیکی خاص مورد استفاده قرار میگیرد.
- تجهیزات الکترونیکی: Neon در ساخت برخی از تجهیزات الکترونیکی مانند لامپهای خلاء و لولههای شمارشگر استفاده میشود.
- لولههای تخلیه الکتریکی: نئون در ساخت لولههای تخلیه الکتریکی که در تجهیزات آزمایشگاهی و صنعتی استفاده میشوند، کاربرد دارد.
- تعیین تاریخ: از ایزوتوپهای Ne برای تعیین تاریخ نمونههای زمینشناسی و جوی استفاده میشود.
فرایند تولید نئون
اگرچه Neon پنجمین عنصر فراوان در کیهان است، اما در جو زمین به مقدار بسیار کمی یافت میشود. به همین دلیل، استخراج نئون یک فرآیند صنعتی پیچیده است. تقطیر جزء به جزء هوا روش اصلی برای تولید Ne و سایر گازهای نجیب است. در این فرآیند، هوا به صورت مایع شده و سپس با استفاده از اختلاف نقطه جوش اجزای تشکیلدهنده آن، به اجزای مختلف جدا میشود.
خطرات و ایمنی Neon
مانند هر گاز دیگری، نئون نیز خطراتی بالقوه دارد که باید به هنگام کار با آن مورد توجه قرار گیرد.
خطرات
- خفگی: بزرگترین خطر نئون، جابجایی اکسیژن در محیط بسته است. اگر Ne در یک فضای محدود آزاد شود، میتواند غلظت اکسیژن را کاهش داده و باعث خفگی شود.
- فشار بالا: سیلندرهای Neon تحت فشار بسیار بالایی قرار دارند. هرگونه آسیب به سیلندر میتواند منجر به نشت سریع گاز و انفجار شود.
- سرمازدگی: Neon مایع بسیار سرد است و تماس مستقیم با آن میتواند باعث سوختگی شدید و سرمازدگی شود.
نکات ایمنی هنگام کار با Neon
- تهویه مناسب: همیشه در محیطی با تهویه مناسب کار کنید تا اطمینان حاصل شود که غلظت نئون در حد مجاز است.
- سیلندرهای نئون:
- سیلندرها را در جای خنک، خشک و به دور از منابع حرارتی نگهداری کنید.
- از ضربه زدن، افتادن یا کشیدن سیلندرها خودداری کنید.
- از کلاهک محافظ برای شیر سیلندر استفاده کنید.
- همیشه از رگولاتور مناسب برای کاهش فشار استفاده کنید.
- تجهیزات حفاظت فردی:
- عینک ایمنی
- دستکش مقاوم در برابر سرما
- لباس محافظ
- ماسک تنفسی
- آموزش: قبل از کار با Neon، آموزشهای لازم در مورد خطرات و روشهای کار ایمن را ببینید.
- اقدامات اضطراری: در صورت بروز هرگونه حادثه، مانند نشت گاز یا آسیب به سیلندر، بلافاصله منطقه را تخلیه کرده و با شمارههای اضطراری تماس بگیرید.
بدون شرح